संगठनात्मक व्यवहार प्रणाली Organizational Behaviour System
संगठनात्मक व्यवहार एक खुला सामाजिक प्रणाली हो । यसले कर्मचारीहरुको व्यवहार बुझने, पूर्वानुमान गर्ने र व्यवस्थापन गर्ने कार्य गर्दछ । यस सामाजिक प्रणाली अन्तरगत विभिन्न तत्वहरु एक आपसमा अन्तर निर्भर छन । ती तत्वहरुलाई उप प्रणालीको रुपमा विकास गरि एक समग्र प्रणालीको रुपमा निम्नानुसार विश्लेषण गरिएको छ ।
1) Inputs: निवेश संगठनात्मक व्यवहार प्रणालीको सामाग्री वा प्रवेश वा लगानीको चरण हो । यस चरणले प्रणालीमा उत्तेजना सिर्जना गर्दछ । Inputs अन्तरगतका तत्वहरुलाई individual inputs, group inputs and organizational inputs गरि तीन किसिमले प्रवेश गराईन्छ । Individual inputs अन्तरगत personal characteristics, personality, emotion, value ability पर्दछन भन] Group Inputs अन्तरगत group size, group composition, role of group, status of group समावेश गरिन्छन यसै गरी Organizational inputs अन्तरगत Organizational structure and Organizational culture आदिन राखिन्छन । संगठनात्मक प्रभावकारीता वृद्धि गर्न तथा निर्धारित लक्ष्य हासिल गर्नका लागि यी तत्वहरुलाई संगठनात्मक प्रक्रियामा प्रशोधन गरिन्छ ।
2. Process: Input द्वारा प्रवेश गराइएका व्यवहारात्मक साधनश्रोतहरुलाई रुपान्तरण गर्ने तत्वलाई एचयअभकक भनिन्छ । यस चरणले संगठनात्मक व्यवहारको वास्तविक महत्व दर्शाउछ । यस अन्तरगत सम्पूर्ण निवेशलाइ { Individual process, Group process and organizational process गरी तीन तहमा नै प्रशोधन गरिन्छ । Individual process cGt/ अन्तरगत Perception, motivation, learning, decision making आदि प्रक्रियाहरु समावेश गरिन्छन भने Group process अन्तरगत communication, Leadership, power, conflict team work आदि समावेश गरिएका हुन्छन । यसै गरी Organizational process अन्तरगत HRM and change practice आदि प्रक्रियाहरु पर्दछ । यी तत्वहरुको अन्तरसम्वन्ध र समन्वय कायम गरी उत्कृष्ट प्रक्रिया संचालन गर्नुपर्दछ ।
#_ Output: संगठनात्मक व्यवहार प्रणालीको यो प्रतिफलको चरण हो । Input बाट प्राप्त भएका व्यवहाराहरुको एचयअभककष्लन पछि प्राप्त नजिता नै इगतउगतक हुन । प्रतिफलहरु पनि individual, group and organizational रुपमा प्राप्त हुन्छन । Individual output अन्तरगत Attitude and stress, task performance, citizenship behaivour, withdrawal behavior प्राप्त हुन्छन भन] Group output अन्तरगत group unity and group functioning प्राप्त हुन्छन । यसै गरि Organizational output अन्तरगत productivity, survive, job satisfaction, low absenteeism, low turnover आदि प्रतिफलहरु प्राप्त हुन्छन ।
$_ Feedback: संगठनात्मक व्वयहार प्रणालीका अध्ययन पश्चात यसको प्रभावकारीता कस्तो रहयो भनेर चेक जाँच गर्ने र राम्रा नराम्रा प्रतिक्रियाहरु प्राप्त गर्नुलाई पृष्ठपोषण भनिन्छ । यसबाट संगठन भित्र अझ राम्रो किसिमले कर्मचारीहरुको व्यवहार बुझन पूर्वानुमान गर्न तथा आवश्यकता अनुसार व्यवस्थापन सहयोग पुग्दछ । Feedback बाट प्राप्त हुने सकारात्मक तथा नकारात्मक प्रतिक्रियाहरुले Input , process र यगतउगत को कुन चरणमा आवश्यक सुधार गर्नु आवश्यक छ भनेर जानकारीहरु प्रदान गर्दछ ।
0 Comments